A ka më shumë se një lloj të autizmit?
Autizmi konsiderohet
si një nga pesë "çrregullimet zhvillimore/PDD". PDD është një
kategori e përgjithshme e çrregullimeve të cilat karakterizohen nga dëmtime të
rënda dhe të përhapura në disa fusha të zhvillimit (Shoqata Amerikane e
Psikiatrisë 1994). Ç’rregullimet më të zakonshme autistike përbëhen nga:
dëmtime në ndërveprime sociale, komunikim, dhe në lojë imagjinatave para moshës
3 vjeç, interesimi ne aktivitete dhe sjellje kundër normave shoqërore.
Llojet më të zakonshme të autizmit
Asperger
Karakterizohet nga dëmtime në ndërveprimet sociale dhe prania e interesave dhe
aktiviteteve të kufizuar, mirepo pa vonesë të konsiderueshme të përgjithshme
klinike në zhvillimin e gjuhës, dhe me zhvillim te inteligjencës mesatare apo
mbi mesataren.
PDD apo AUTIZMI ATIPIK
Një diagnozë të PDD mund të bëhet kur fëmija nuk i plotëson kriteret për një
diagnozë të caktuar, por ekziston një dëmtim i rëndë dhe i përhapur në sjellje
të caktuara.
Rett
Një çrregullim progresive i cili, deri më tani, ka ndodhur vetëm tek vajzat.
Karakterizohet me periudha te zhvillimit normal dhe pastaj humbjen e aftësive
të fituara më parë, posaqerisht humbjen e përdorimit të duarve të zëvendësuar
me lëvizje të përsëritura te duarve duke filluar në moshën 1-4 vjeç.
Childhood Disintegrative Disorder – Ç’rregullim fëmijëror jointegrues
Karakterizohet me zhvillimi normal për të paktën 2 vjetet e parë, dhe me pas me
humbjen e këtyre aftësive të fituara më parë dmth gjate zhvillimit normal.
(Shoqata Amerikane e Psikiatrisë 1994)
Përmbledhje
Autizmi është një çrregullim në spektër. Kombinime të simptomave dhe
karakteristikat e autizmit ndryshojnë nga butë ne të rënda. Edhe pse
autizmi përcaktohet nga një grup i caktuar i sjelljeve, fëmijët dhe të rriturit
mund të shfaqin çdo kombinim të sjelljeve në çdo shkallë të ashpërsi. Dy
fëmijë, të dy me të njëjtën diagnozë, mund të veprojnë shumë ndryshe nga
njëri-tjetri dhe të ken aftësi të ndryshme. Nuk ka standarde "të
tipit" ose "tipike" të personit me autizëm. Terminologjia e
zakonshme e përdorur për të përshkruar fëmijët brenda këtij spektri janë:
autistik, tendenca autistike, spekter të autizmit, funksionimin te lartë apo
funksionim të ulët-te autizmit, etj.
Çka e shkakton autizmin?
Kjo është një pyetje kritike dhe mjaft e vështirë për t'iu
përgjigjur. Hulumtuesit nga e gjithë bota janë vazhdimisht duke studjuar
shkakun e autizmit. Hulumtuesit mjekësore janë duke hulumtuar dhe kerkuar
shpjegime të ndryshme. Kërkimet e fundit per autizmin lidhin dallimet
biologjike ose neurologjike të trurit me autizmin. Më e rëndësishme për të
kuptuar është se, pavarësisht nga diagnoza, fëmijët mund të mësojnë dhe të
funksionojë në menyre produktive dhe të tregojnë përfitime nga arsimi dhe
mjekimin/trajtimi i duhur. Identifikimi i hershme mund të ndryshojë
jetë! Autizmi nuk është i shërueshëm, por mund të trajtohen/mjekohet. Studimet
tregojnë se diagnoza e hershme dhe ndërhyrjet klinike mund të çojnë në
rezultate të një përmirësimi të dukshëm.
Metodat për trajtimin e Autizmit
Terapitë Autistike kanë për qellim pakësimin e mangësive dhe sjelljet jonormale
të lidhura me autizëm dhe çrregullime të tjera të spektrit të autizmit (ASD),
dhe për të rritur cilësinë e jetës dhe pavarësinë funksionale të individëve
autistik, veçanërisht fëmijëve. Trajtimi zakonisht i përshtatet nevojave të
fëmijës. Trajtimi ndahet në dy kategori kryesore: ndërhyrje arsimore dhe të
menaxhimit mjekësore. Disa prej metodat te ndërhyrjeve:
Përgatitur nga: Teuta Selimi